Thứ Tư, 29 tháng 9, 2010

'Ai cũng muốn làm bên Chính phủ để có quyền'

Cập nhật lúc 20:56, Thứ Hai, 13/09/2010 (GMT+7)
http://vietnamnet.vn/chinhtri/201009/Ai-cung-muon-lam-ben-Chinh-phu-de-co-quyen-935288/
"Các lãnh đạo Đảng, Nhà nước cũng phải làm theo luật. Không thể đồng chí A đồng ý cho tỉnh này vài tỷ, đồng chí B lại vài tỷ cho tỉnh kia" - Chủ tịch Hội đồng Dân tộc K’sor Phước.

Sáng 13/9, buổi họp đầu tiên của phiên họp thứ 34, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH cho ý kiến về định mức phân bổ ngân sách nhà nước của các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, các bộ và cơ quan trung ương trong 5 năm 2011 - 2015.

Dù chỉ làm chuyên viên...

Cả nửa đầu buổi sáng chỉ dành cho việc đọc báo cáo. Bộ trưởng Tài chính Vũ Văn Ninh đọc xong Tờ trình Xây dựng hệ thống định mức chi thường xuyên của NSNN năm 2011, lại đến Tờ trình về các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư phát triển bằng nguồn vốn NSNN giai đoạn 2011 - 2015. Sau đó, đến báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính Ngân sách.
Thời gian còn lại không nhiều nên Phó Chủ tịch QH Nguyễn Đức Kiên đề nghị các ủy viên UBTVQH cho ý kiến tập trung vào một số chủ đề định trước, "để Chính phủ có thể tiếp thu và điều chỉnh ngay, còn bắt tay phẩn bổ dự toán chi cho các bộ ngành, địa phương cho năm 2011". Một vấn đề rất quan trọng, nhưng không biết do thời gian dành cho thảo luận không nhiều hay vì số lượng tài liệu quá lớn, nói như Phó Chủ tịch Kiên là "đọc hết các báo cáo chi tiết cũng đủ nhức đầu" mà có nhiều khoảng im lặng, chỉ vỏn vẹn 4 ĐB lên tiếng.

Điểm đồng thuận lớn nhất giữa các ý kiến là việc giảm bớt chương trình hỗ trợ có mục tiêu từ ngân sách nhà nước (60 chương trình) và chương trình mục tiêu quốc gia (15) vì "phân tán nguồn lực, hiệu quả đầu tư giảm sút". Chủ nhiệm UB Kinh tế Hà Văn Hiền đề nghị rà soát hiệu quả để "xem cái nào để lại, cái nào trung ương đầu tư, còn cái nào để địa phương đầu tư", Chủ nhiệm VPQH Trần Đình Đàn "phê" chính những chương trình này "tạo tùy tiện người có quyền phẩn bổ ngân sách".

Riêng Chủ nhiệm UB Pháp luật Nguyễn Văn Thuận thẳng thắn "chương trình mục tiêu quốc gia phản ánh lợi ích nhóm, lĩnh vực, bộ ngành nào cũng muốn có một cái" và đề xuất dừng lại tất cả, không quyết định chương trình mục tiêu nào mới nữa, cái nào đang dở thì làm cho nốt, còn từ nay, tất cả chuyển hóa thành phân bổ ngân sách hàng năm.

"Không thể để bộ ngành xây dựng tiêu chí riêng cho chương trình mục tiêu quốc gia như đề xuất của Chính phủ được. Bộ KH - ĐT chỉ tổng hợp tiêu chí của các bộ ngành khác thì sinh ra làm gì? Câu chuyện Vinashin cũng là do có quy chế hoạt động riêng do Thủ tướng quyết định, trái pháp luật mà đúng quy chế vẫn cứ làm, nghĩa là bất chấp pháp luật. Thủ tướng bận trăm công nghìn việc, làm sao theo dõi được hết", ông Thuận nói.

Tương tự, với nguồn vốn từ trái phiếu chính phủ, vốn ODA, ông Hà Văn Hiền đề nghị phải có tiêu chí rõ ràng trong việc phân bổ cho các tỉnh thành, "không thể cứ tỉnh nào làm dự án nhanh là được cấp, vì dự án như vậy thường rất sơ khai, khi có vốn về không thể thực hiện, không thể giải ngân". Còn ông Thuận lại nhấn mạnh "Quốc hội là cơ quan quyền lực, Chính phủ là cơ quan chấp hành", để khẳng định QH phải quyết định mọi phân bổ ngân sách hàng năm, và mọi nguồn thu - chi đều cần đưa qua ngân sách.

Ngay với quỹ dự phòng (đang chiếm 3 - 4% ngân sách các tỉnh), ông Thuận cũng đề nghị phải giảm đi, để phòng chống thiên tai thì để chung vào quỹ phòng chống thiên tai, chứ tách riêng thế này lại tạo cơ chế xin cho hàng năm, "khiến ai cũng muốn làm bên Chính phủ để có quyền, dù chỉ làm chuyên viên, chứ không chịu sang bên lập pháp", ông Thuận "cảm thán".

Tăng thu, tiết kiệm chi

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc K’sor Phước còn mạnh dạn đề nghị không nên duy trì việc chi đột xuất theo chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, bởi "các lãnh đạo Đảng, Nhà nước cũng phải làm theo luật. Không thể đồng chí A đồng ý cho tỉnh này vài tỷ, đồng chí B lại vài tỷ cho tỉnh kia".
Các tiêu chí xây dựng định mức phân bổ ngân sách cũng được các ĐB mổ xẻ nhiều.

Chủ nhiệm UB Kinh tế Hà Văn Hiền đề nghị khi xác định định mức phải xét đến yếu tố trượt giá, trong tiêu chí phân bổ ngân sách cho các tỉnh phải có hệ số bổ sung riêng với các tỉnh vùng biên giới.

Là Chủ nhiệm UB Các vấn đề xã hội nên bà Trương Thị Mai băn khoăn nhiều về mục tiêu phân bổ ngân sách bởi giai đoạn 2011 - 2015 sẽ tăng trưởng kinh tế liên tục, trong khi chênh lệch giữa các vùng miền, giữa đô thị với nông thôn, giữa vùng trung tâm với vùng sâu, vùng xa ngày càng lớn.

Phát biểu kết thúc phiên thảo luận, Phó Chủ tịch QH Nguyễn Đức Kiên khẳng định tiêu chí phân bổ phải đảm bảo tính công khai, bình đẳng, nhưng phải tạo động lực và sự chủ động cho các địa phương, bộ ngành góp sức nhiều vào thu ngân sách, để các đơn vị khác phải phấn đấu tăng thu, tiết kiệm và sử dụng hiệu quả nguồn thu - chi.

"Những tỉnh có nguồn thu đóng góp cho Trung ương cũng cần có cơ chế khuyến khích, vì bỏ 1 đồng cho các tỉnh này thu được hàng nghìn đồng, khác với tỉnh bỏ một đồng, thu được vài hào".
13 tỉnh, thành phố có điều tiết ngân sách về trung ương, Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, Vĩnh Phúc, Đà Nẵng, Khánh Hòa, TPHCM, Đồng Nai, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, Cần Thơ (như thời kỳ ổn định ngân sách 2007 - 2010) và 2 tỉnh mới là Bắc Ninh, Quảng Ngãi.

* Khánh Linh

Phân bổ ngân sách 2011-2015: Nước chảy chỗ trũng

15:20 (GMT+7) - Thứ Bảy, 11/9/2010

ANH QUÂN

Các tỉnh nghèo, nguồn thu thấp có thể sẽ bị giảm tỷ trọng trong phân bổ vốn đầu tư từ ngân sách

“Hôm qua tôi làm việc với Tp.HCM, họ đề nghị tính thêm điểm cho tiêu chí điều tiết về ngân sách trung ương. Mà cứ tăng 1% thì bằng 1.000 tỷ đồng đấy”, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Công Nghiệp nói bên lề kỳ họp thứ 21 của Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội, như để giải thích cho việc bộ này khó xử thế nào với chênh lệch lớn trong định mức phân bổ ngân sách giữa các địa phương.

Trước phát biểu của ông Nghiệp ít phút, cuộc họp của Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội (diễn ra trong hai ngày 9-10/9, thảo luận về tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư phát triển bằng nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2011-2015) đã “phủ” đầy các kiến nghị nâng điểm cho tỉnh nghèo, tỉnh khó khăn, địa bàn biên giới, hải đảo…

Chênh lệch giữa các địa phương quá lớn

“Tỉnh nghèo mong phát triển, tỉnh giàu cũng muốn tăng trưởng tiếp, cái đó là đúng thôi, nhưng nên xem xét chênh lệch giữa các tỉnh”, đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận tham dự cuộc họp mở lời.

Theo dự thảo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trong tổng số trên 10,5 nghìn điểm được chấm cho 63 tỉnh, thành phố trong cả nước, tiêu chí trình độ phát triển chiếm gần 7 nghìn điểm, nhưng “chẻ” nhỏ nữa thì tiêu chí tỷ lệ hộ nghèo chỉ có hơn 200 điểm, còn lại đa phần là tỷ lệ điều tiết về ngân sách trung ương và thu nội địa.

Như vậy, với những tỉnh có số thu nội địa cao (không bao gồm thu từ sử dụng đất) và có điều tiết một phần thu ngân sách về trung ương đương nhiên sẽ được hưởng tỷ lệ vốn đầu tư phát triển từ ngân sách nhà nước lớn hơn.

Biểu tổng hợp về vấn đề này của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy, có tới 21 tỉnh, thành phố chỉ chiếm tỷ trọng từ 0,5% trở xuống (mức thấp nhất là Ninh Thuận chỉ chiếm 0,3%) trong tổng số điểm trên 10,5 nghìn kể trên, được hiểu cũng sẽ chiếm tỷ trọng tương ứng trong vốn đầu tư phát triển trong suốt thời kỳ 5 năm tới.

Trong khi đó, một số tỉnh có số điểm và tỷ trọng rất cao so với phần còn lại, ví dụ như Tp.HCM đạt trên 2,3 nghìn điểm và có tỷ trọng tới 22,2% trong tổng điểm; Hà Nội xếp thứ hai với trên 1,6 nghìn điểm và chiếm tỷ trọng 15,7%...

Tỷ trọng trong phân bổ vốn đầu tư phát triển của hai thành phố kể trên thậm chí còn cao hơn của khu vực miền núi phía Bắc (7,6% tổng điểm); Bắc Trung bộ và duyên hải miền Trung (13,5%); Tây Nguyên (3,6%); đồng bằng sông Cửu Long (10,2%).

“Cứ nói miền núi tiến kịp miền xuôi, nhưng chúng tôi tiến một bước thì các đồng chí đi 3-4 bước”, đại biểu quốc hội tỉnh Lai Châu, bà Giàng Páo Mỷ bức xúc. Chứng minh cho điều bà Mỷ nói, hàng loạt địa phương có tỷ trọng thấp trong phân bổ vốn đầu tư tập trung từ ngân sách sẽ bị giảm “phần bánh”, theo dự thảo.

Đã có những kiến nghị phải tăng gấp hai, gấp ba số điểm cho tiêu chí tỷ lệ hộ nghèo, cho diện tích thay vì dân số, cho số nhân khẩu người dân tộc thiểu số, cho biên giới, hải đảo… Với vùng sâu, vùng xa, sắt thép, xi măng và phí vận chuyển, nhân công đều đắt nhưng cấp vốn thấp là không hợp lý, nhiều đại biểu nhấn mạnh điểm này.

Tuy vậy, “ai cũng đòi lợi thế cho mình thì cuối cùng, chẳng ai có lợi thế cả”, đại biểu quốc hội tỉnh Hậu Giang Trần Hồng Việt lưu ý các thành viên của Ủy ban Tài chính - Ngân sách tham dự cuộc họp.

Cơ quan lập dự thảo dường như cũng khó tìm ra giải pháp toàn vẹn cho vấn đề này. “Vĩnh Phúc năm ngoái được 1,1 nghìn tỷ đồng, năm nay tăng vọt lên khoảng 2 nghìn tỷ đồng. Nếu năm tới mà rút xuống độ 1,2 nghìn tỷ đồng thì chắc họ không chịu”, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Cao Viết Sinh bộc bạch.

Khoảng trống xin - cho?

Trên thực tế, chênh lệch giữa tỉnh 34,8 điểm (Ninh Thuận) và tỉnh 2.337,4 điểm (Tp.HCM) không hoàn toàn thể hiện tương quan tổng vốn đầu tư cấp từ ngân sách nhà nước cho các tỉnh này. Trong khi các đại biểu tập trung thảo luận về tiêu chí, định mức phân bổ, tổng vốn đầu tư mới là con số cuối cùng đáng quan tâm.

Theo Thứ trưởng Cao Viết Sinh, còn những nguồn vốn khác là chương trình mục tiêu, cũng khá lớn, có thể “du di” đi phần chênh lệch của điểm số và tỷ trọng giữa các đơn vị hành chính kể trên.

Theo báo cáo của bộ này, phần hỗ trợ có mục tiêu chiếm khoảng một nửa số vốn đầu tư trong cân đối ngân sách nhà nước, với năm 2011 là khoảng trên 31 nghìn tỷ đồng so với trên 62,4 nghìn tỷ đồng, thì với các tỉnh, khu vực khó khăn, phần hỗ trợ này gần như tương đương, thậm chí cao hơn trong cân đối.

Ngoài ra, vẫn còn các nguồn vốn khác như trái phiếu Chính phủ mà theo ông Bùi Hà, Vụ trưởng Vụ Tổng hợp kinh tế quốc dân (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), gần đây các bộ, địa phương đề nghị nhiều dự án được tiếp cận nguồn vốn này.

Năm 2010, vốn trái phiếu Chính phủ ước thực hiện đạt 68 nghìn tỷ đồng, năm 2011 dự kiến đạt 60 nghìn tỷ đồng, theo tính toán của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Sở dĩ có thể “du di” các nguồn vốn kể trên cho địa phương nghèo, có nguồn thu thấp và không có khả năng tăng vốn đầu tư trong cân đối là vì những nguồn vốn này chưa được xây dựng tiêu chí, định mức phân bổ.

“Việc phân bổ các nguồn vốn này vẫn chỉ dựa vào các nguyên tắc chung, chưa được lượng hóa và còn mang tính chủ quan”, Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhìn nhận vấn đề này trong phần tồn tại, hạn chế đối với tiêu chí phẩn bổ vốn bổ sung có mục tiêu.

Theo TS. Phùng Quốc Hiển, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách, tình trạng không xây dựng tiêu chí rõ ràng trong phân bổ vốn đầu tư cũng xảy ra tương tự với vốn ODA. Như vậy, vấn đề đặt ra là liệu việc xây dựng thang, bảng điểm và định mức phân bổ vốn đầu tư tập trung có còn giá trị khi các nguồn vốn khác tiếp tục được phân bổ mang tính chủ quan?

* Định mức phân bổ vốn đầu tư tập trung thuộc ngân sách nhà nước giai đoạn 2011-2015 dự kiến gồm có 5 tiêu chí chính là dân số, trình độ phát triển, diện tích, đơn vị hành chính và tiêu chí bổ sung. Chia nhỏ hơn thì gồm tiêu chí dân số và dân số dân tộc thiểu số; tỷ lệ hộ nghèo, điều tiết về ngân sách trung ương, thu nội địa (không bao gồm sử dụng đất); diện tích và diện tích trồng lúa; đơn vị hành chính cấp huyện, huyện miền núi, huyện vùng cao hải đảo, huyện biên giới đất liên; thành phố đặc biệt, thành phố trực thuộc trung ương, vùng kinh tế trọng điểm, trung tâm phát triển vùng, đô thị loại 1, 2, 3.