Sự hợp lý hạn chế (bounded rationality) là một khái niệm được hiểu trong khuôn khổ của lý thuyết trò chơi. Tính hợp lý của một cá nhân phụ thuộc vào giới hạn của thông tin mà anh ta có, giới hạn của kinh nghiệm và nhận thức, giới hạn về thời gian của việc đưa ra quyết định. Vì người ra quyết định thiếu khả năng và nguồn lực để tìm đến các giải pháp tối ưu, nên thay vào đó họ sẽ áp dụng tính hợp lý sau khi đơn giản hóa các lựa chọn có sẵn. Như vậy, người ra quyết định sẽ là một satisficer, vì anh ta đã tìm những giải pháp thỏa mãn hơn là giải pháp tối ưu.
Tóm lại, giải pháp tối ưu không khả thi nên thiên hạ tìm tới những cái cảm tính hơn. Tối ưu, do đó, trở thành một khái niệm lý thuyết nhiều hơn thực tế
Khái niệm về sự hợp lý hạn chế do Herbert Simon đặt nền tảng. Simon cho rằng con người ta chỉ phần nào đó là duy lý (hay duy lợi), phần còn lại bị chi bởi cảm xúc và những cái không hợp lý. Giới hạn của sự hợp lý được trải nghiệm khi đối diện với những vấn đề phức tạp và khi xử lý thông tin. Các mô hình về tính hợp lý cổ điển nên hướng những chiều thực tế hơn, gồm: giới hạn các loại hàm thỏa dụng, nhận diện chi phí cho việc tập hợp và xử lý thông tin, khả năng có một hàm thỏa dụng đa giá trị (hiểu gì chết liền). Simon đề nghị các nhà kinh tế học nên đi theo chủ nghĩa kinh nghiệm hơn là các mô hình tối ưu thuần túy, vì tính phức tạp của vấn đề, vì không có khả năng tính toán độ hữu dụng kỳ vọng, và vì các hoạt động kinh tế đòi hỏi phải ra những quyết định (bất kể có hợp lý hay không)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét